Soms kom ik kleuters tegen die al lezend en rekenend groep 1 binnenkomen, praten in gecombineerde volzinnen en een volwassene in een kleuterlijfje lijken te zijn. Dat is misschien ook wel het beeld dat veel mensen hebben bij een hoogbegaafde kleuter. Veel vaker echter ligt de begaafdheid er helemaal niet zo dik bovenop, maar zijn er persoonskenmerken die toch duidelijk laten zien dat er sprake is van een ontwikkelingsvoorsprong.
Peuters en kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong zijn nieuwsgierig en onderzoekend, ze willen weten hoe dingen werken, waarom dingen zijn zoals ze zijn. De “waarom-fase” begint erg vroeg, en houdt niet meer op. De vragen die deze kinderen stellen zijn ook anders van aard dan die van de gemiddelde peuter, ze gaan meer in op details en vaker komen grotere levensvragen aan de orde. Het gegeven antwoord is zelden afdoende, ze blijven doorvragen tot ze het naadje van de kous weten. Ze kunnen goed onthouden en kunnen lastige denkproblemen aan. Ik denk daarbij direct aan de dreumes van 11 maanden die al precies alle stappen kende die uitgevoerd moesten worden om een kopje koffie te zetten met de Dolce Gusto. Of de 2 jarige peuter die de spelregels van ganzenbord kon onthouden èn kon toepassen.
Deze jonge kinderen wíllen dit soort processen en weetjes ook graag onthouden en toepassen, uit nieuwsgierigheid, maar ook omdat ze van nature houden van uitdaging. En doordat ze in staat zijn op hun eigen handelen te reflecteren en verbanden te leggen kunnen ze dit dan ook razendsnel leren.
Deze specifieke kenmerken kunnen zich uiten in een didactische voorsprong (bijvoorbeeld lezen, schrijven en rekenen) maar ook op een heel ander vlak, zoals techniek, muziek of sport kan de voorsprong zichtbaar zijn. Een belangrijk kenmerk van een ontwikkelingsvoorsprong is hierbij dat de voorsprong in de ontwikkeling niet op een enkel vlak bestaat (rekenknobbel, muziektalent) maar op meerdere gebieden in de ontwikkeling zichtbaar is en vaak óók op het sociale en emotionele vlak bestaat.